Beginnen met het omgevingsplan

De Omgevingswet introduceert een nieuw instrument: het omgevingsplan. Het omgevingsplan is geen bestemmingsplan 2.0, maar een nieuw instrument dat een veel bredere scope heeft en gaat over de volle breedte van de fysieke leefomgeving.

Het maken van een omgevingsplan is een grote opgave voor gemeenten, waar veel bij komt kijken. Hoewel we nog even de tijd hebben voor de Omgevingswet in werking treedt en er een overgangsfase is tot 2029 is het toch belangrijk nu al te beginnen.

 

Het omgevingsplan

In het omgevingsplan legt de gemeenteraad alle regels vast met betrekking tot de fysieke leefomgeving. Deze regels worden overgenomen uit gemeentelijke bestemmingsplannen, beheersverordeningen, verordeningen en regels die vanuit rijk naar de gemeente gedecentraliseerd worden (de bruidsschat). Denk aan regels over onder meer geluid, externe veiligheid, geur, welstand, duurzaamheid, gezondheid en ruimtelijke kwaliteit. Zo heeft elke gemeente straks één gebiedsdekkende regeling waarin alle relevante onderwerpen ten aanzien van de fysieke leefomgeving integraal zijn vastgelegd. De gemeenteraad kan de bevoegdheid voor het wijzigen van delen van het omgevingsplan delegeren aan het college.

 

Overgangsfase

Gelet op de omvang van het omgevingsplan (geldend voor het gehele grondgebied) is het meestal onmogelijk om in één keer naar het eindbeeld van het omgevingsplan te gaan zoals het er op zijn laatst in 2029 moet staan. Een stapsgewijze omvorming is noodzakelijk. Het startpunt is dat alle gemeenten bij inwerkingtreding van de Omgevingswet beschikken over een omgevingsplan ‘tijdelijk deel’. Dat bevat de oude bestemmingsplannen en beheersverordeningen en de bruidsschat.

 

Themagericht / gebiedsgericht

Naast dit omgevingsplan staan een aantal autonome verordeningen. Van daaruit kan je stap voor stap op bouwen naar een omgevingsplan dat voldoet aan de eisen van de Omgevingswet. Dit kan themagericht en/of gebiedsgericht. De gemeentelijke ambitie voor de invoering van de omgevingswet is van invloed op de aanpak die een gemeente kiest. Om dit traject goed in te kunnen gaan, is het belangrijk vooraf een beeld te ontwikkelen hoe het nieuwe omgevingsplan er uiteindelijk uit moet zien.

 

Transitiefase

Gemeenten hebben van 2021 tot 2029 de tijd om vanuit het tijdelijk deel van het omgevingsplan toe te werken naar het omgevingsplan in de geest van de Omgevingswet. Deze periode heet ook wel de transitiefase. Meerdere regimes (oud, nieuw en tussenvormen) staan in deze periode naast elkaar. In deze gehele periode moeten vergunningverlening, toezicht en handhaving en het doorvoeren van wijzigingen in het omgevingsplan naar behoren functioneren: de winkel moet open blijven.

 

Transitieaanpak

In het vormgeven van de transitieaanpak moet de gemeente zelf haar weg bepalen vanuit de eigen ambities en het ontwikkelprincipe van de gemeente. Wet- en regelgeving, kerninstrumenten, processen, ICT, informatie, dienstverlening etc moeten in deze fase in samenhang worden bezien. Belangrijk is om voor inwerkingtreding een beeld te ontwikkelen bij het toekomstige omgevingsplan; zo kan de gemeente voorkomen dat een eerste (kleine) wijziging van het tijdelijk omgevingsplan ongewild trendsettend wordt voor het uiteindelijke totale plan.

Ontwerpen van het omgevingsplan

Ook met het oefenen om een stukje omgevingsplan op te stellen kan een gemeente al beginnen. Diverse hulpmiddelen zijn beschikbaar, zoals het casco omgevingsplan, een tool met ontwerpvragen en diverse staalkaarten.

Wat moet ik minimaal doen?

Hoewel gemeenten aan de ene kant dus tijd hebben om te komen tot een echt omgevingsplan conform de Omgevingswet is afwachten niet verstandig. VNG heeft een lijst met minimale acties voor gemeenten ontwikkeld. Voor het omgevingsplan zijn de volgende minimale acties van belang:

• Kunnen wijzigen van het omgevingsplan;
• Kunnen werken met het tijdelijk omgevingsplan;
• Plan(ning) gemaakt hoe te komen tot een nieuw omgevingsplan dat voldoet aan de Omgevingswet;

 

Deskundige begeleiding

Arena Consulting kan u op weg helpen om zelf tot een (tijdelijk) omgevingsplan te komen. Neem contact op met onze adviseur Jos Dolstra via dolstra@arenaconsulting.nl of 06-23851989. Vanaf 2012 adviseert hij overheden in verschillende rollen bij het implementeren van de wet. Hij praat geïnteresseerde gemeenten en omgevingsdiensten graag vrijblijvend bij via Teams, Zoom, Skype of telefonisch. Ook is het mogelijk om samen van gedachte van te wisselen over het omgevingsplan en de aanpak om er mee te beginnen.