Een Fusie ambtelijke organisatie, ook wel ambtelijke fusie genoemd, is een van de Fusie: vormen.
Dit model is een van de vormen van Inbedded uitvoeringsorgaan.
Inhoud
|
Ontstaan van ambtelijk fuseren
Een gemeentelijke herindeling betekent een fusie van de politiek-bestuurlijke en ambtelijke organisatie. Een variant hierop een ambtelijke fusie bij het handhaven van de politiek-bestuurlijke (meerdere) organisaties. Voor ambtelijke fusies zien we in praktijk verschillende varianten. Deze varianten kunnen we gemakshalve ‘ophangen’ aan het SETA-model.
‘Samen En Toch Apart’ is een concept dat in 2002 door de werkgroep ‘De Kornuyten’ onder leiding van prof. Dr. Arno Korsten is bedacht en verwoord in een publicatie. ‘Samen’ staat in dit concept voor het bundelen van de ambtelijke krachten en ‘Apart’ duidt op het behouden van afzonderlijke autonome politiek-bestuurlijke geledingen. De kenmerken in essentie zijn:
– Bestuur (gemeenteraden en colleges) zijn zelfstandig per gemeente
– Elk college is verantwoording verschuldigd aan de betreffende raad
– Er is één gezamenlijk ambtelijk apparaat voor alle gemeenteraden en colleges, hetzij gebundeld of verdeeld.
SETA-model
Van het SETA-model zijn drie varianten bekend als het gaat om ambtelijke fusie.
1. Centrumconcept;
2. Facilitair bedrijf;
3. Matrixconcept. Het matrixconcept vertoont grote overeenkomsten met het concept van de Federatiegemeente.
Hiernaast worden varianten onderscheiden die we laten vallen onder Intergemeentelijke samenwerking, omdat het daar gaat om delen van de ambtelijke organisatie.
Motivatie voor ambtelijk fuseren
Wanneer gemeenten ambtelijk gaan fuseren zijn er verschillende redenen/motivaties die zij daar voor kunnen hebben:
- Kwaliteitsverbetering van de dienstverlening, zowel intern als extern,
- Het verminderen van de kwetsbaarheden in de ambtelijke capaciteit en kostenreductie, maar toch behoud van bestuurlijke zelfstandigheid.
- Gemeentes kunnen meer overtuigingskracht naar hun inwoners creëren.
- Door vergrijzing komt er meer vraag naar adequate zorg- en welzijnsvoorzieningen. Voor gemeenten apart is dit moeilijker te realiseren, bij één ambtelijk apparaat is dat eenvoudiger.
- Beter carrièreperspectief door stijgende behoefte aan specialistische functies.
Succesvol ambtelijk fuseren
Wanneer gemeenten de ambtelijke fusie succesvol willen laten verlopen, zijn er verschillende aspecten die wel aan de orde moeten zijn:
- Gemeenschappelijke ambitie
- Relatie tussen sleutelfiguren: vertrouwen is doorslaggevend voor een goede samenwerking.
- Organiseren in stappen: verschillende fases zijn noodzakelijk om tot een goede ambtelijke fusie te komen
- Eigenaarschap voelen: gezichtsbepalende personen (burgemeesters, gemeentesecretarissen) moeten voortouw nemen.
Dilemma’s voor ambtelijk fuseren
Voordat gemeenten ambtelijk gaan fuseren moeten zij verschillende zaken in overweging nemen:
- Kwaliteitsverhoging vs. Kostenreductie
- Standaardisatie (efficiency) vs. Maatwerk (autonomie)
- Kleinschalig (bestuur) vs. Grootschalig (ambtelijk)
- Gemeenschappelijk belang vs. Individueel belang
Wanneer gemeenten deze afwegingen hebben gemaakt kunnen zij bepalen of zij wel of niet het ambtelijk apparaat willen gaan fuseren
Kosten voor ambtelijk fuseren
Bij een ambtelijke fusie worden alleen de volgende kosten binnen de ambtelijke fusieorganisatie gedeeld:
- Personeelskosten
- Huisvestingskosten
- ICT-kosten
- Facilitaire kosten
Alle overige kosten worden binnen de gemeenten individueel geregeld.
Mogelijk nadelen aan ambtelijk fuseren
- Gemeenten zijn formeel wel eigenaar van de gemeenschappelijk organisatie, maar in feite zijn ze gereduceerd tot klant, die diensten afneemt bij het ambtelijk apparaat.
- De virtuele afstand tussen ambtenaren en bestuur neemt toe. Tevens krijgt een ambtelijk apparaat een eigen management dat ook een eigen beleid zal gaan voeren. Hoewel een ambtelijke fusie oorspronkelijk start als alleen een samenwerking, is het haast onvermijdelijk dat het zelf beleidskanten krijgt met politiek-bestuurlijke en financiële afwegingen.
- Het beloofde maatwerk voor de aangesloten gemeenten staat een efficiënte uitvoering in de weg.
Voorbeelden van ambtelijk gefuseerde organisaties
- SED-gemeenten. De gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland zijn sinds 1 januari 2015 ambtelijk gefuseerd.
