Dit model is een van de vormen van Inbedded uitvoeringsorgaan.
Finland kent een vorm van samenwerking tussen gemeenten die geen afzonderlijke rechtspersoon vereist: het ‘gastheergemeentemodel’. Daarbij voert een gastheergemeente taken uit voor een gastgemeente. Het model is vooral geschikt voor gemeentelijke taken waar de burger vaak mee in aanraking komt en die niet bijzonder specialistisch zijn. Bijvoorbeeld op het gebied van welzijn en onderhoud van de leefomgeving.
De basis vormt een contract, waarin onder meer prijs en kwaliteit van te leveren diensten zijn vastgelegd. Het contract regelt de overdracht van publiekrechtelijke taken die hiervoor nodig is. De contracten kunnen zowel privaatrechtelijke overeenkomsten zijn als publiekrechtelijke. De overeenkomst bepaalt wat de rechten zijn van de gastgemeente ten opzichte van de gastheergemeente. Ook de controle op de werkzaamheden is erin geregeld en de verplichtingen die ontstaan in geval van bijvoorbeeld schade. Voor het uitvoeren van de overgedragen taak richt de gastheergemeente een organisatieonderdeel in. Daarbij komen werknemers van de deelnemende gemeenten in dienst. Het gastheergemeentemodel wint aan populariteit in Finland. Van de nieuwe samenwerkingsovereenkomsten tussen gemeente kiest de helft ervoor.
Uitgangspunt van het model is dat op vrijwillige basis wordt samengewerkt op door gemeenten te bepalen beleidsterreinen. Gemeenten gaan overeenkomsten aan met elkaar om die samenwerking mogelijk te maken waarbij kwaliteit van dienstverlening het uitgangspunt is, niet de grootte van de gemeente.
Het model van gastheergemeenten wordt in Finland gezien als een opstap naar vrijwillige gemeentelijke herindeling. In Nederland wordt het model van gastheergemeenten gezien als eindstation. In Finland is de noodzaak tot samenwerking groot omdat Finse gemeenten veel meer autonomie hebben dan Nederlandse gemeenten en verantwoordelijk zijn voor sociale voorzieningen zoals zorg en onderwijs. De samenwerking wordt gezocht om de betaalbaarheid en kwaliteit van dienstverlening te behouden.
Meer informatie
- Zie het artikel in Binnenlands Bestuur over het Fins model.
- Zie dit artikel over de samenwerking van Opsterland en Smallingerland in een constructie conform het Fins model.
